Celiakia - Nietolerancja glutenu bez tajemnic (cz. II) - Jak leczyć?

Leczenie celiakii

Jedyną metodę leczniczą stanowi przestrzeganie przez całe życie diety bezglutenowej. W przypadku niezastosowania się do zaleceń lub nieświadomego spożywania produktów zawierających gluten (nawet w niewielkich ilościach) może dojść do wyniszczenia organizmu lub poważnych powikłań, z których najgroźniejszymi są choroby nowotworowe.

Spożywanie nawet małych ilości glutenu może prowadzić do rozwoju zmian patomorfologicznych w jelicie cienkim, utrzymujących się nawet do 2 lat od ostatniego spożycia produktów zawierających gluten. Mimo, że stosowanie diety bezglutenowej jest jedynym zaleceniem w leczeniu, stanowi ona dość duże wyzwanie zarówno dla dietetyka, lekarza jak i pacjenta, gdyż produkty z pszenicy są szeroko stosowane jako dodatki do żywności oraz są składnikiem niemalże całego asortymentu żywności przetworzonej. Prawie 1/3 chorych nie jest w stanie ściśle przestrzegać zaleceń diety bezglutenowej i spożywa średnio 2,5 do 5g glutenu na dobę.

W wyjątkowo ciężkim przebiegu celiakii dodatkową formą leczenia może być suplementacja (głównie witaminami, zwłaszcza B12, K i kwasem foliowym oraz mikroelementami) lub podanie leków immunosupresyjnych poprawiających wchłanianie wody i elektrolitów.

Rokowania

Niezdiagnozowana i nieleczona celiakia może doprowadzić nawet do zgonu pacjenta. W przypadku prawidłowego rozpoznania i stosowania odpowiedniego modelu żywienia do śmierci dochodzi wyjątkowo rzadko. Uważa się, że stosunkowo duża grupa osób ma niewielkie objawy kliniczne celiakii lub różnego rodzaju objawy nietypowe, co powoduje długotrwałe kłopoty z właściwą diagnozą. Niektórzy chorzy nie mają w zasadzie żadnych dolegliwości. Bardzo duża liczba chorych umiera z przyczyn niezwiązanych z celiakią. Zastosowanie diety bezglutenowej dla dzieci daje zazwyczaj dobre i szybkie rezultaty, ustępują objawy kliniczne, nie dochodzi do zaburzeń wzrostu i rozwoju. U dużej liczby przypadków objawy ustępują w wieku dorosłym, można wtedy odstąpić od stosowania diety bezglutenowej. Należy jednak obserowować swój organizm, gdyż w wieku 30-40 lat może dojść do nawrotów objawów klinicznych celiakii.

Niedobór witamin i składników mineralnych w celiakii

Prawidłowo zbilansowana dieta jest niezwykle istotnym warunkiem prawidłowego funkcjonowania organizmu, utrzymania zdrowia i życia. Stosowanie diety bezglutenowej, z jednej strony eliminuje niepożądane objawy kliniczne, ale z drugiej stwarza zagrożenie wystąpienia niedoborów niektórych witamin i składników mineralnych. Ich braki mogą prowadzić do rożnego rodzaju zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu i zwiększać ryzyko występowania chorób układu krwionośnego, osteoporozy, niektórych nowotworów złośliwych.

W diecie bezglutenowej tradycyjne pokarmy zbożowe zastępuje się produktami z roślin nie zawierajacych glutenu, do których należą ryż, kukurydza, gryka, proso, soja, skrobia ziemniaczana, tapioka, sorgo, amarantus. Są one niestety uboższe w witaminy z grupy B, żelazo, magnez, cynk, selen i mangan w porównaniu ze zbożami glutenowymi: żytem, jęczmieniem, orkiszem czy owsem. Należy więc zwrócić szczególną uwagę na poziom ich spożycia w codziennej diecie.

Dlaczego w celiakii występują niedobory składników mineralnych?

Ryzyko wystąpienia niedoborów pokarmowych wiąże się również z uszkodzeniem błony śluzowej jelita na skutek procesu chorobowego, czyli z zanikiem kosmków jelitowych. Zmniejsza to powierzchnię wchłaniania i upośledza absorpcję składników odżywczych z przewodu pokarmowego. Najczęstszymi niedoborami diagnozowanymi u chorych na celiakię są niedobory żelaza, cynku, wapnia, kwasu foliowego, witaminy A, witaminy E. Konsekwencjami niskiego poziomu wyżej wymienionych składników są m.in. niedokrwistość, zaburzenia w syntezie DNA, wady wrodzone płodu, osteoporoza, próchnica, zapalenia dziąseł, afty. Nieleczona celiakia może również doprowadzić do poważnych zaburzeń neurologicznych i psychicznych (ze względu na niedobór kwasu foliowego, witaminy B6, B12 i E).

Oczywiście dobrze zbilansowana dieta bezglutenowa może zminimalizować ryzyko wystąpienia nieoborów. W codziennym jadłospisie osób z celiakią nie powinno zabraknąć kaszy gryczanej i jaglanej, suszonych owoców, orzechów, ziaren słonecznika, sezamu, pestek dyni. Produkty zawierające żelazo powinny być łączone z produktami bogatymi w witaminę C a te zawierające witaminy A, D i E – z olejami roślinnymi.

Niekiedy konieczne okazuje się stosowanie preparatów witaminowo-mineralnych, np. kiedy pacjent nie lubi produktów zbożowych takich jak gryka lub proso, w przypadku wystąpienia objawów neurologicznych lub u kobiet w okresie okołomenopauzalnym.

Leki a dieta bezglutenowa

Niektóre leki, nawet te popularnie stosowane mogą być źródłem glutenu, pochodzącego ze skrobi stosowanej jako substancja pomocnicza. Nawet jeśli osoba chora na celiakię ściśle przestrzega diety, to przyjmowanie takiego leku może doprowadzić do wystąpienia objawów chorobowych i braku skuteczności terapii. Niekorzystne objawy może spowodować nie tylko doustne przyjmowanie leków, ale też stosowanie maści czy leków doodbytniczych zawierających skrobię pszenną. Osoby z nietolerancją glutenu muszą zawsze dokładnie sprawdzać skład leków na ulotce dołączonej do opakowania przed zastosowaniem danego preparatu. Należy zwrócić uwagę na to, że nie każda postać danego leku zawiera gluten, może on być składnikiem np. drażetek, ale nie występować w formie zawiesiny.

Zobacz także:

Autor:

Beata Jachno

specjalista dietetyk

Dietetyk dyplomowany, psychodietetyk, wykładowca dietetyki, specjalizuje się w dietoterapii chorób metabolicznych (w tym celiakii, PCOS, chorobach tarczycy, cukrzycy typu 2, chorobach układu krwionośnego) i kompleksowej terapii odchudzającej. Wieloletnie doświadczenie w pracy z pacjentami i ciągłe poszerzanie wiedzy zapewnia wysoką skuteczność i znakomite efekty współpracy. Strona WWW: www.chudini.com.pl

Spodobał Ci się artykuł? Poleć go swoim znajomym!

Prowadzisz gabinet? Może jesteś lekarzem?

Poznaj ofertę DoktordlaCiebie.pl i zobacz jakie efekty możesz uzyskać dzięki rejestracji w serwisie.

Zobacz szczegóły oferty

Inne artykuły

Polub nas na Facebooku